Dunyodagi yirik qurol ishlab chiqaruvchilari 2023 yilda 632 milliard dollar daromad koʻrdi
Dunyodagi 100 ta eng yirik qurol ishlab chiqaruvchi kompaniyalarning qurol-yarogʻ va harbiy xizmatlarni sotishdan tushgan daromadlari 2023 yilda 4,2 foizga oʻsib, 632 milliard dollarni tashkil etdi. Koʻpgina qurol ishlab chiqaruvchilar talabning oʻsishiga javoban 2023 yilda ishlab chiqarishni oshirgan.
2023 yilda sanoatning 100 ta eng yirik kompaniyasining qurol-yarogʻ va harbiy xizmatlarni sotishdan tushgan daromadi 632 milliard dollarga etdi, bu 2022 yilga nisbatan real koʻrsatkichlarda 4,2 foizga koʻpdir. Buni Stokgolm tinchlik tadqiqot instituti (SIPRI) maʻʻlumotlari tasdiqlaydi.
Koʻpgina qurol ishlab chiqaruvchilar talabning oʻsishiga javoban 2023 yilda ishlab chiqarishni oshirgan. 2022 yilda tushib ketgan 100 ta kompaniyaning qurol-yarogʻdan tushgan umumiy daromadlari oʻsdi.
Dunyoning barcha mintaqalarida qurol sotishdan tushgan daromadning oʻsishi kuzatildi. Mutaxassislar Rossiya va Yaqin Sharqda eng sezilarli sakrashni qayd etdilar - mos ravishda +40 va +18%. Oʻsish qurol-yarogʻ va harbiy texnikaga boʻlgan yuqori talabni aks ettirib, global geosiyosiy keskinlikning keskinlashuvi bilan bogʻliq, deya tushuntiradi tahlilchilar. 2023 yilda 100 ta kompaniyadan 73 tasida daromadlar oʻsishi kuzatilgan boʻlsa, 2022 yilda bu 47 ta kompaniyaga taʻʻsir koʻrsatdi.
“2023 yilda qurol-yarogʻdan tushadigan daromadlar sezilarli darajada oshdi va bu 2024 yilda ham davom etishi mumkin”, dedi SIPRI'ning Harbiy xarajatlar va qurol ishlab chiqarish dasturi tadqiqotchisi Lorenzo Skarazato.
100 talikdan joy olgan 41 ta Amerika kompaniyasining daromadi 317 milliard dollarni tashkil etdi va bu 2022 yilga nisbatan 2,5 foizga koʻp va reytingdagi barcha ishlab chiqaruvchilar daromadining deyarli yarmini tashkil etadi. 2018 yildan beri birinchi beshta oʻrinni faqat Amerika kompaniyalari egallab kelmoqda.
Shunday qilib, AQShning 41 ta kontsernidan 30 tasi 2023 yilda ishlab chiqarish hajmini oshirgan 100 talik roʻyxatiga kiritilgan. Biroq, ikkita eng yirik ishlab chiqaruvchilar - Lockheed Martin va RTX - pasayishlarni boshdan kechirmoqda. SIPRI mutaxassislari buni ayniqsa aeronavtika va raketasozlikdagi etkazib berish zanjirida kuzatilayotgan muammolar bilan bogʻlashdi.
Evropada joylashgan 27 ta eng yaxshi 100 ta kompaniyaning (Rossiyadan tashqari) 2023 yildagi jami daromadlari 133 milliard dollarni tashkil etdi. Bu 2022 yilga nisbatan atigi 0,2 foizga koʻp va dunyodagi barcha mintaqalar orasida eng kichik oʻsishdir.
Shu bilan birga, ayrim Evropa qurol ishlab chiqaruvchilarining daromadlari Ukrainadagi urush bilan bogʻliq boʻlgan talab, ayniqsa oʻq-dorilar, artilleriya, havo hujumidan mudofaa tizimlari va quruqlik tizimlariga boʻlgan talab tufayli sezilarli darajada oshdi. Eʻʻtiborlisi, Germaniya, Shvetsiya, Ukraina, Polʻsha, Norvegiya va Chexiya kompaniyalari bu talabdan unumli foydalana oldi. Masalan, Germaniyaning Rheinmetall kompaniyasi 155 mm oʻq-dorilar ishlab chiqarish quvvatini oshirdi va uning daromadlari Leopard tanklarini etkazib berish va yangi buyurtmalar, shu jumladan urush bilan bogʻliq dasturlarning bir qismi bilan bogʻliq trazda koʻpaydi.
Rossiyaning eng yaxshi 100 ta kompaniya roʻyxatidan joy olgan ikkita ishlab chiqaruvchisining umumiy daromadi 40 foizga oshib, taxminan 25,5 milliard dollarni tashkil etdi.
Janubiy Koreya va Yaponiya kompaniyalari daromadlari mos ravishda 39% va 35% ga oshgan Osiyodagi eng tez oʻsish surʻʻatlarini qayd etdi. Ushbu oʻsish mintaqaning kuchayib borayotgan harbiylashuvi va ichki bozorda, shu jumladan Ukrainadagi urush bilan bogʻliq buyurtmalarning koʻpayishi bilan bogʻliq.
Yaqin Sharqda qurol kompaniyalari daromadlari 18 foizga oʻsdi, Gʻazo sektoridagi urush paytida Rafael kabi isroillik firmalar rekord buyurtmalar oldi. Gʻazo urushining boshlanishi bilan Isroilning eng yaxshi 100 kompaniyasining qurol sotishdan tushgan daromadi 13,6 milliardga etdi, bu SIPRI Top 100 roʻyxatiga kiritilgan Isroil kompaniyalari tomonidan qayd etilgan eng yuqori koʻrsatkichdir.
Dunyodagi eng yaxshi 10 ta qurol ishlab chiqaruvchining 2023 yildagi daromadlari
Lockheed Martin Corp. (AQSh) – daromad $60,8 mlrd (2022 yilga nisbatan -1,6%).
RTX (AQSh) – 40,6 mlrd (-1,3%).
Northrop Grumman Corp. (AQSh) – 35,5 mlrd (+5,8%).
Boeing (AQSh) – 31,1 mlrd (+2%).
General Dynamics Corp. (AQSh) – 30,2 mlrd (+3,2%).
BAE Systems (Britaniya) – 29,8 mlrd (+2,3%).
"Rostex" (Rossiya) – 21,7 mlrd (+49%).
AVIC (Xitoy) – 20,8 mlrd (+5,6%).
NORINCO (Xitoy) – 20,5 mlrd (-2,7%).
CETC (Xitoy) – 16 mlrd (+13%).
Mavzuga aloqador
-
AQSh Prezidenti Donalьd Tramp maъmuriyati Eron uranni boyitish va yadroviy bomba yaratishdan voz kechsa, unga 30 milliard dollar miqdorida yordam puli ajratishni muhokama qilyapti.
-
BAA TIV Frantsiyada olingan oʻz fuqarosi Pavel Durovga barcha konsullik xizmatlari zudlik bilan koʻrsatish va Parijga tegishli soʻrov yuborishga tayyorligini bildirdi. Telegram asoschisi bir vaqtning oʻzida toʻrt davlat – Rossiya, Frantsiya, BAA hamda Karib dengizidagi Sent-Kits va Nevis davlati fuqarosi hisoblanadi.
